Gaiak
GizarteLAB: Berrikuntza sozialeko esperientzia
Aldaketa azkarren garaian bizi gara, eta trantsizio-aldi bat igarotzen ari gara errealitate berri eta haren eskakizun eta erronkekin. Abiadura bizian datorkigu, eta zorigaitzat har daiteke, eta etsipenean hondoratu, baina, modu eraikitzailean eta proaktiboan aurre egin diezaiokegu, eta gaurtik bertatik gure burua prestatu etorkizuneko eskakizunetara egokitzeko. Izan ere, trantsizio orok aukera ematen du trebetasun berriak ikasi eta garatzeko, besteekin eta ingurune naturalarekin ditugun harremanak birpentsatzeko; azken batean, gure bizitzaren gidaritza hartzeko eta aberasteko.
Duela lau urte, Eusko Ikaskuntzak bidaia liluragarria hasi zuen eraldaketa sozialean, 'GizarteLAB' programarekin. Euskal Herri osoko herri eta hiriei datozkien desafioei aurre egin nahian, orain arte hain indartsua eta gutxietsia izan den tresna bat esploratzen hasi ginen: adimen kolektiboa.
Barnebiltzen duen helburua sinplea baina zirraragarria da: geure gain ditugun erronka eta eraldaketei aurre egiteko beharrezko ahalduntzea ematen diguten trebetasun eta gaitasun sozialak eskuratu, gogoratu, partekatu eta transmititzea. Sare eta komunitate hiritarrek baliabide baliotsua eta orain arte gutxi ustiatua eskaintzen digutela baliatuta.
Nola lortzen dugu? Funtsezko gizarte-trebetasunak eskuratzea eta trukatzea erraztuz, gure komunitateak indartu nahi ditugu, aldaketei eta eratorritako erronka berriei aurre egiteko. Gure helburu kolektiboa definitzen duten alderdi erabakigarrietan jartzen dugu arreta, hala nola ekologia eta biztanleriaren zahartzea. Gerora egindako bidaia honetan, gure ustez, herritarren komunitateak eta haien adimen kolektiboa dira etorkizun erresilente eta bidezkoago batera eramango gaituen iparrorratza.
Orain arte, Gipuzkoako (Legazpi, Orio, Beasain, Arrasate, Donostia, Donostia, Deba, Irun eta Mutiloa), Arabako (Laudio-Laudio, Gasteiz) eta Bizkaiko (Bilbo, Gernika) dozena bat herrik parte hartu dute Eusko Ikaskuntzak sustatutako programan. Kasu bakoitzean, bere berezitasunen ebaluaziotik abiatuta, soluzioak prototipatzen dira eta, ondoren, esperientziak eskalatzen dira.
Funtsezko gizarte-trebetasunak eskuratzea eta trukatzea erraztuz, gure komunitateak indartu nahi ditugu
aldaketei eta eratorritako erronka berriei aurre egiteko.
Lehenengo fasean, euskal gizarteak, oro har, eta tokiko komunitateak, bereziki, aurrean dituen erronka nagusien testuingurua eta ezaugarriak aztertzen dira, eta, ondoren, Trantsizio Tailerretan, oinarrizko gaitasunak lantzen dira zenbait gaitan, hala nola, auzoko laguntza-komunitateak, zainketa-ekosistema berriak, zahartze aktiboa, nahi ez den bakardadea, erretiroaren ondorengo bizitza, euskararekiko jarrerak, ingurumena, beste batzuen arteko lankidetza edo belaunaldien arteko lankidetza.
Gaitasunetan prestatzearen ondorioz, Trantsizio Komunitateak sortzen dira. Komunitate horiek parte-hartzaileen artean praktika onak eta bizipenak trukatzean oinarritzen dira eta soilik Eusko Ikaskuntzaren laguntzarekin eta jarraipenarekin, epe laburrean funtzionamendu autonomoa lortzen dute. 2022tik, Legazpik trantsizio-komunitate guztiz eraginkorra du, eta belaunaldien arteko sentsibilizazio- eta kohesio-ekimen interesgarriak antolatzen ari da.
Orain arte esandakoagatik, ohartaraziko da ekimen hau ez dela plano teoriko edo abstraktuan mugitzen, baizik eta eguneroko errealitatean, esparru hurbilenean eta bizilagunen arteko palanka kooperatiboak bultzatuz. Pertsonen arteko konplizitate-teknikak aplikatzeak konfiantza- eta errespetu-harremanak sortzen laguntzen du ingurune seguru batean; horrez gain, gogoeta egiten du trantsizio sozialeko eta indibidualeko prozesuei buruz eta ziurgabetasunei elkarrekin erantzuteko moduari buruz.
Udalen eta parte-hartzaileen inplikazioak, batzuek eta besteek egiten duten balorazio oso positiboak eta biltzen ari diren emaitza itxaropentsuek Eusko Ikaskuntza sortu zuen misioarekin erabat bat egiten duen lan-ildo horretan sakontzera bultzatzen gaituzte: lotura komunitarioak indartzea eta euskal gizartearen garapen integralaren alde lan egitea.
2024ko udazkenean, Eusko Ikaskuntzak Eusko Ikaskuntzaren XIX. Kongresua egingo du. Kongresu horretan, GizarteLab-ek arreta berezia eskainiko dio komunitateari, indibidualismoaren, belaunaldien arteko erreleboaren eta herritarren partaidetzaren aurrean.
