Harilkatze tematikoa. Ikasleen narrazioak aztergai Harilkatze tematikoa. Ikasleen narrazioak aztergai * Ines M. García Azkoaga Halliday eta Hasan en (1976) lanaren geroztik oso ugariak izan dira kohesioaren inguruan egindako lanak. Autore hauek proposatutako tipologiak oihartzun handia izan du psikolinguistikaren esparruan, eta ugariak izan dira kohesioan parte hartzen duten elementuen garapena aztertzeko egin diren lanak, batez ere narrazioan oinarrituta daudenak, esate baterako Bennet Kastor (1986), Hickmann (1980), Garcia Soto (1996) ... Hala eta guztiz ere, azterketak ahozko ekoizpenetara mugatzen dira gehienetan, eta salbuespenak salbu Rutter & Raban (1982), De Weck, (1991); De Weck & Schneuwly (1994) oso gutxitan hartzen da kontuan hizkuntza idatzia. Bestalde, euskarara jotzen badugu, ez dugu aurkituko narrazio idatziaren kohesioaren garapena aztertzen duen lanik. Hutsune hori betetzeko, uste dugu, neurri batean behintzat, lagungarria izan daitekeela egin berri dugun ikerketaren ekarpena. Lan horretan, Bronckart en (1985, 1996) marko teorikoan oinarriturik, kohesioa testualizazio mekanismoen artean kokatu dugu, eta bere baitan aditz kohesioa eta izen kohesioa bereiztu ditugu. Azterketarako, berriz, bigarrena bakarrik hartu dugu kontuan. Izen kohesioaren zeregina bikoitza da, alde batetik testuan zehar gai edo pertsonaia berriak aurkeztea, eta bestetik, gai edo pertsonaia horien berreskurapena antolatzea eta ziurtatzea. Diskurtsoko objektu horien harilkatzean zer ikusi handia dute adierazpide anaforikoek (izenordainak zein bestelako izen sintagmak). Gauzak horrela, ikerlanak bi alderditan jartzen du arreta: derrigorrezko irakaskuntzaren azken urteetan euskaraz idatzitako narrazioetan erabiltzen diren adierazpide anaforikoetan, eta adinetik adinera erabilera horretan ager daitekeen bilakaeran. Anaforizatuak eta anaforizatzaileen artean sortzen diren erlazioak oso era ezberdinetakoak izan daitezke: esaldi mailakoak zein testu mailakoak, erreferentziakidetasunezkoakzein erreferentziakidetasunik gabekoak, etab. 11, 13 eta 15 urteko ikasleek euskaraz idatzitako narrazioetan garbi ageri da testu genero horretan ia era guztietako anaforizatzaileek dutela lekua. Zentzu honetan, narrazioa testu egokia izango da erlazio anaforiko ezberdinak bideratzen dituzten forma linguistikoak lantzeko, alegia, aurrekaria berrartzeko edo anaforizatzeko dauden era ezberdinetan trebatzeko. Dena dela, adierazpide anaforiko guztiek ez dute garrantzi berdina izango testu genero honetan. Kontakizunaren izatasunak berak baldintzatuko du batzuen edo besteen agerpen urriagoa edo ugariagoa. Beste hizkuntzetan egin diren azterketen arabera, narrazioaren ezaugarrietako bat izenordainen ugaritasuna da. Narrazioetan hainbat pertsonaien gorabeherak kontatzen dira, eta pertsonaia horiek testuan zehar behin eta berriz aipatzeko erabiliko diren elementu garrantzitsuenak (izen bereziak alde batera uzten baditugu) izenordainak izango dira. Kontua da frantsesez eta ingelesez izenordainaren erabilera derrigorrezkoa den bitartean, gaztelaniaz eta euskaraz elementu hori gehienetan ezabatu egiten dela. Hala eta guztiz ere, gure emaitzetan De Weck ek (1991) fantsesez idatzitako testuetarako ateratzen zuen ondorio bera baieztatzen da, euskaraz ere izenordainak izango baitira elementurik erabilienak. Berreskuratu behar diren elementuak bizigabeak direnean, aldiz, anaforizatzailea izenordina ez den izen sintagma baten formapean agertuko da, eta orduan, aurrekaria eta adierazpide anaforikoaren arteko erlazioa zeharkakoa zein erreferentziakidetasunean oinarritutakoa izan daiteke; nabaria da asoziazio bidezko anaforek narrazioetan hartzen duten lekua. Bestalde, bat izan ezik, sailkatu ditugun forma anaforiko guztiak agertzen dira talde guztietan. Talde baten besterik agertzen ez den forma hori nominalizazioarena da. De Weck ek (1991) dioen bezala, narrazioetako elementu konstanteak pertsonaiak eta gertaerak dira eta ez prozesuak; horrek azalduko luke baliabide horren erabilera ezaedo urria gure corpusean. Anafora leial (erreferentziakidetasunean oinarritutakoak) eta ezleialen erabilerari erreparatzen badiogu, anafora leialen kopuruak behera egiten du 11 eta 13 urte bitartean, eta anafora ezleialen kopuruak, berriz gora. 13 eta 15 urte bitartean, aldiz, joera biak egiten dira egonkorrak Laburbilduz, esan daiteke garapena ez dela prozesu itxia. Bilakaera horretan gorabeherak egongo dira eta adinaren arabera, ikasleek era ezberdinetan ebatziko dute testuaren harilkatze edo jarraikortasun tematikoa. Argazkiak: "hola.com" eta "sureuropa.com" webguneetatik Euskonews & Media 166.zbk (2002 / 5 / 10 17) Eusko Ikaskuntzaren Web Orria
Webgune honek cookieak erabiltzen ditu, propioak zein hirugarrenenak. Hautatu nabigatzeko nahiago duzun cookie aukera. Guztiz desaktibatzea ere hauta dezakezu. Cookie batzuk blokeatu nahi badituzu, egin klik "konfigurazioa" aukeran. "Onartzen dut" botoia sakatuz gero, aipatutako cookieak eta gure cookie politika onartzen duzula adierazten ari zara. Sakatu Irakurri gehiago lotura informazio gehiago lortzeko.
