470 Zenbakia 2009-01-23 / 2009-01-30

Euskonews Gaztea

Elkarrizketa: Unai Aranguren. (Bizkaiko EHNEko formazio arduraduna): Gero eta gazte gehiago gerturatzen da hirietatik baserrira, hori bai, bakoitza bere filosofiarekin

VELEZ DE MENDIZABAL ETXABE, Zuriñe

Argazkiak: Euskonews Gaztea

EHNEn egiten du lan Unaik, Abadiñon (Bizkaia) dagoen bulegoan. Baserrira gerturatzen direnekin aritzen da, ezagutza ezberdinak eskaintzen dituzten ikastaroak antolatuz, esaterako. Baserriek gure gizartean geroz eta toki gutxiago dutela dirudien honetan, uste baino gazte gehiagok lurrari lotuta bizimodu berria ekiten dutela azaldu digu. Hasteko, EHNEren gainean zer jakin behar dugu? Euskal Herriko Nekazarien Elkartasuna da; nekazaritza sindikatua. Araban, Bizkaian, Gipuzkoan eta Nafarroan gaude eta bakoitzak bere autonomia duen arren, konfederazio batetan batzen gara denok eta elkarlana egiten dugu zenbait punturi dagokienez. Zein da zure lana? Esango nuke dinamizatzaile lanak egiten ditudala. Bizkaia mailan formazio arduraduna naiz eta baita gazteen dinamizatzailea ere. Baserrian lan egin nahi duen gazte asko dago. Baina esan, zeintzuk dira topatzen dituzten oztopoak? Bat baino gehiago daude. Aurrena, gazte bat mundu honetan instalatzerakoan sektorearen egoerarekin egiten du topo. Izan ere, politikak nekazal industria handiaren aldeko apustua egiten du eta txikiak desagertze bidean daude; berdina gertatzen da bai arrantzarekin eta baita beste sektore batzuekin ere. Gainera, Euskal Herrian daukagun orografiari begiratzen badiogu, ustiapenerako aukera handirik ez daukagula konturatuko gara. Noski, egoera hori izanik ez da oso erakargarria egiten sektore honetan aritzea. Beste arazo handi bat lurra lortzeko zailtasunak daudela da. Nekazaritza lurrarekin lortzen dugu EHNEn –lurrik behar ez dutenak ere badaude, porlanean ekoiztutakoa (hidroponikoa), baina guk ez dugu horren aldeko apustua egiten. Espekulazio handia dago, nekazal lurra ez dago defendatzerik legerik ez dagoelako; horren harira, autobideak, etxeak, pinu landaketak eta bestelakoak batik bat nekazarien zoruetan egiten direla aipatu. Gelditzen diren lur gutxi horiek prezio handia daukate eta lur zati bat eskuratzeko behar den inbertsioa oso handia da. Eta zein irtenbide daukate orduan? Batzuk baso–lurrak lortzen ari dira merkeagoak direlako, baina horietan ez da egoten ez biderik, ez urik, ez argirik... Aldapatsuak izan ohi direnez terrazak egin behar izaten dira normalean eta are konplikatuagoa da dena. Zailtasunak zailtasun, animatzen den jendea nolakoa da? Lehen baserritarren seme–alabak ziren jardueran segitzen zutenak; orain geroz eta gutxiago direla nabaritu dugu. Agian, baserritarrek beraien lana baloratu ez eta seme–alabak beste zerbaitetan aritzea nahi dutelako izango da eta gauzak asko aldatu dira. Baina are eta gazte gehiago gerturatzen da hirietatik, hori bai, bakoitza bere filosofiarekin: honetatik bizi nahi dutenak eta ez, adibidez. Azken horien kasuan prestakuntza beharrezkoa izango da... Noski, izan ere askotan ez dituzte bereizten produktu desberdinak eta oinarrizko formazio bat behar izaten dute. Hala ere, oso argi daukate zein motatako nekazaritzan aritu nahi duten, hala nola, ekologikoa eta iraunkorra. Zergatik? Hirietan bizi izan direlako eta eredu intentsiboaren ondorioak ikusi eta guztiz aldatu nahi dutelako. Baserriko seme–alabek berriz, nahiago izaten dute modelo industrialago bat, presioak izan dituztelako aurretik. EHNEtik ere ekologikoaren aldeko apustua egiten al duzue? Izan ere, Euskal Herrian eta munduan orokorrean beste aukerarik ez dagoela iritzi diogu. Prestakuntzara buelta gaitezen. Zer nolakoa izaten da? Alde batetik formazio ideologikoa eta bestetik teoriko zein praktikoa daude, eta gehien bat azken bi horietan aritzen gara. Gure kasuan, Bizkaia osoan ikastaro mordo bat antolatzen ditugu: sendabelarrak, ortuaren erabilera naturala, kontserbak egitea... Eta eskualde bakoitzean zer–nolako gazteak dauden ikusteko balio digu. Genero aldetik desberdintasunik nabaritzen al da? Azken aldian instalatzen diren gehienak emakumezkoak dira. Hautatzen duten arloa ortu ekologikoa izaten da; hau, produktu naturalekin egindako eta dibertsitate handiko baratza edukitzea da. Norberaren kontsumorako ere balio du; gainera lursail gutxi eskatzen duenez inbertsio txikia behar du. Eta ekoiztutako produktuekin otzarak egiteko ohitura zabaltzen ari da. Eta zertan datza? Kontsumitzaile kontzientziatuak edukitzen dituzte nekazari horiek orokorrean, eta astean behin barazkiz osatutako otzarak eramaten dira etxeetara. Kontsumo arduratsua bultzatzen duten taldeak ugaritzen doaz, eta barazkiez gain, arrautzak, ogia eta bestelakoak gehitzen dituzte –normalean inguruko baserrietakoak. Talde horien bidez ikusi dugu eskualde bakoitzean zein produkturen falta duten. Modu horretan, instalatu nahi duen gazte bati proposatzen diogu hutsunea betetzea eta salmentak zein arlotan ziurtatuta egon daitezkeen jakitea abantaila da hasiberri batentzat. Gaiz alda dezagun. Behin ustiamendurako lurrak lortzen dituztela, non bizi dira gazte horiek? Egia esan egoera ezberdinak daude. Esate baterako ezagutzen dut lur zatitxo bat lortu duen neska bat, baina Bilbon bizi da pisu batetan. Lanabesendako txabola eraiki du lursailean eta tarteko solairu bat egokitu du udan behintzat bertan lo egiteko. Beste batzuek lurrak baserri eta guzti lortu dituzte. Gainera, honetara dedikatuz gero, bi urte pasata etxe bat egiteko aukera ematen dizute; hori bai, 25–35 urtetarako konpromisoa hartuz. Diru–laguntzak ere eskura daitezkeela entzun dut. Berrogei urtera arte eska daitezke laguntzak. Hala ere, tranpa bat daukate. Izan ere, laguntza dagoeneko produkzio fuertea duten proiektuei bideratuta daude, eta poliki–poliki hasi nahi baduzu, ez duzu laguntzarik jasotzen. Badirudi dirua eskuratzeko aurrena gastatu egin behar dela. EHNEk Abadiñon duen bulegoa. Baserri munduan lan egiteak ordu gehiago eskatzen ditu, ezta? Horregatik egiten ditugu praktikak. Jende askok idealizatuta dauka bizimodu hau eta norberaren nagusia izateko desiratzen egoten dira; ikuspegi hippya dutenak ere badaude. Noski, garai bakoitzak bere lanak eskatzen ditu, eta udan esaterako sartu beharreko orduak asko eta asko dira. Gehienetan neguan har daitezke oporrak –ortuan lan egiten dutenek, esaterako, astebete– baina gainerako sasoietan ez. Hala ere, hasieran da gogorrena eta martxa hartzen joaten dira. Nekazal eskolei dagokienez, zein ikuspuntu daukazue? Egia esan batzuk beste batzuk baino eraginkorragoak direla uste dugu. Orokorrean gaur egun bertatik irteten diren gazteek modelo intentsibo hori dute buruan. Hau da, uste dute hasieratik bostehun ardi edota baserri handi bat eduki behar dituztela, esaterako. Ez dira konturatzen baserritar edota abeltzain batek bere bizitza osoa behar izan duela daukana lortzeko. Hala ere eskola batzuk hasi dira produkzio ekologikoaren aldeko apustua egiten eta modulu bereziak antolatzen dituzte. Bestalde, Via Campesinan ere hartzen du parte EHNEk. Asia, Afrika, Amerika eta Europako nekazari txiki eta ertain, emakume eta indigenak koordinatzen dituen nazioarteko mugimendua da. Orain dela gutxi Mozambiken egoteko aukera eduki nuen, eta gazte mordo batek parte hartzen duela ikusi dut. Norberaren arazo eta irtenbideen inguruan hitz egin genuen eta ohartu ginen oro har lurralde guztietako arazoak antzerakoak direla; esaterako, hemen hazia lortzeko zailtasunak ditugu, eta baita han ere. Zerrenda luzea egin genuen eta estrategia komunak zehaztu genituen irtenbideak bilatzeko. Amaitzeko, zein etorkizun ikusten diozu baserriari? Egia da egoera ez dagoela oso ondo. Autonomia gehiago edukitzea eta beste esparru batzuei horren lotuta ez egotea izango litzateke onena, eta posible dela uste dut. Bestalde, kontuan hartu behar da lehen baserrietatik industriara joaten zela jendea lanera, eta gaur egun –gure artean behintzat– alderantzizko prozesua ari da ematen. Bizkaia eta Gipuzkoako kasuan esaterako, baserri demanda handia dago eta askok kanpora jo behar izaten dute, Araba, Nafarroa edota Burgosera, adibidez. Unai Aranguren (Ugao, 37 urte) Ugaotarra da, Arrigorriagan bizi da eta Abadiñon egiten du lan EHNEk bertan daukan bulegoan. Baserrira gerturatzen direnei laguntza ematen die Unaik, Bizkaia mailan ikastaroak antolatuz, esaterako. Bestalde, likore eta patxarana ere ekoizten ditu afizio gisa.