Jose Maria Agirre, Xabier Lizardi, idazlea 1933ko martxoaren 12an hil zen Tolosan

Iturria: Lur Hiztegi Entziklopedikoa

Jose Maria Agirre.

«Xabier Lizardi». Euskal idazlea (Zarautz, 1896 - Tolosa, 1933). Hamar urte zituela, Tolosara aldatu zen familia eta han hasi zen berreskuratzen erdi galdua zuen euskara. 1916an Bilboko «Euzko-Deya»n idazten hasi zen Zarauztar Sabin eta Samaiko Zulo izengoitiaz izenpetuz bere lanak. Urte bat geroago (1917) Zuzenbide ikasketak amaitu zituen Madrilen. «Perot» fabrikako kudeatzailea (1923). Arrasaten 1927an ospatu Euskeraren Egunean nabarmendu zen, lehen aldiz Xabier de Lizardi izengoitia erabiliz. Euskararen aldeko ekintzaile nekagaitz agertu zen: euskarazko egunkari baten argitaratze asmoa landu zuen; Larramendiren ohoretan egin ziren literatur jaiak antolatu zituen eta ekinaldi askotako lankidea izan zen (Errenteriko Euskeraren Eguna, Segurako Ume Euskaldunaren Eguna, Bergarako Euskeraren Eguna, «Kirikiño» Sariaren antolakuntza, etab.). «Euskaltzaleak» elkarteak, Lizardi bazkide zuela, sakabanatuta zeuden olerkariak bildu nahirik, Euskal Poesiaren Eguna antolatu zuen Errenterian Luis Jauregiren omenetan (1930). Bertan esku hartu zuen Lizardik hiru poesia aurkeztuz. Hurrengo urteko ekitaldirako, Tolosan Emeterio Arreseren ohoretan burutua, Urte-giroak ondu zuen, «Lizardiren obrarik garaiena» (Aitzol). 1932an Biotz-Begietan, olerki bilduma ospetsua, eta bi antzerki lan, Laño ta izar eta Bi aizpak argitaratu zituen. Urte berean «Kirikiño» Saria irabazi zuen Etxe barne bizia izeneko artikuluarengatik. Hil ondoren Lizardiren beste liburu bat plazaratu zen: Umezurtz-Olerkiak (1934). Urte berekoa da Itz Lauz izeneko artikulu bilduma. Geroago, 1953, Ezkondu ezin zitekeen mutilla antzerki lana agertu zen. Gerraurreko olerkari lirikorik behinena izadiaren ­izadi edertuaren­ olerkaria izan zen. Lizardiren prosa haren poesia bezain orijinala da. Itz Lauz izeneko bilduman lehen mailako idazle, estilo pertsonal eta moderno baten jabe ageri da.

El 12 de marzo de 1897 José de Zubimendi Martiarena nace en Donosti

Fuente: Enciclopedia Auñamendi

	José de Zubimendi Martiarena.

Poeta, periodista y músico guipuzcoano nacido en Donostia-San Sebastián el 12 de marzo de 1897. Sus primeras poesías aparecen en publicaciones como “Euskal Esnalea”, “El Día”, “Euzkadi” o “Argia”. En 1932 publica, con prólogo de J. A. de Agirre, Olerkiak. En 1934 traduce la obra de A. Echave Mirentxu; en 1935, aparecen sus Zumalakarregi. Poematxoak. Durante los años de la II República dirige la página euskérica semanal del diario donostiarra "El Pueblo Vasco"; colabora con “Yakintza” (1935) y “Eusko-Deya” de París (1936) con reseñas y reportajes sobre bertsolarismo. Fue tenor solista del Orfeón Donostiarra y uno de los miembros fundadores del coro “Euzko Abesbatza”. Murió en Cambó (Lab.) el 28 de septiembre de 1939. Zubimendi, en opinión de S. Onaindia, “maneja con destreza el euskera, no es corto de genio y de dichos. Sus poesías fueron a menudo celebradas con ruidosos aplausos y galardonadas”. La crítica de su Zumalakarregi, en “Yakintza”, señala “La medida de los versos y el matiz de las estrofas son como los de los bardos primitivos, pero hay en estas poesías elevación de ideas y brillantez de imágenes que no se encuentran en los juglares populares”.

Juan Antonio Irazusta Munoa 1952. urteko martxoaren 9an hil zen Perun

Iturria: Lur Hiztegi Entziklopedikoa

Juan Antonio Irazusta Munoa.

«Jon Andoni». Gipuzkoar idazle eta politikaria (Tolosa, 1884 - Lima, 1952). Deustuan eta Madrilen egin zituen zuzenbide ikasketak. 1932. urtean sortu zuen, beste batzuekin batera, Antzerti aldizkaria. 1933 eta 1936. urteetan EAJ alderdiko diputatu hautatu zuten Gipuzkoan. Gerra Zibilaren ondoren, Frantziara jo zuen lehenik eta Panamara gero, eta handik Perura. 1951an, hil baino sei hilabete lehenago, apaiz egin zen eta ondoren misio lanetan ibili zen Peruko zenbait lurraldetan. Joañixio (1946) eta Bizia garratza da (1950) eleberriak eman zituen argitara Buenos Airesen. Martinez Sierraren Madrigal obra euskaratu zuen Losintxa izenburua jarrita. Gerra ondoko euskal eleberrigilerik garrantzitsuenetakoa da.