Bitoriano Gandiaga Artetxe, bizkaitar idazlea eta elizgizona, 1928ko urriaren 8an jaio zen

Iturria: Lur Hiztegi Entziklopedikoa

	Bitoriano Gandiaga Artetxe.

(Mendata, 1928). Frantziskotarra. Arantzazuko, Foruko, Zarauzko eta Erriberiko komentuetan egin zituen apaiz ikasketak. Arantzazu, Euzko Gogoa, Egan eta Olerti agerkarietan eman zituen argitara bere lehen olerkiak. 1962an Elorri izeneko aurreneko olerki bilduma eman zuen argitara. Bertan Arantzazuko ingurutik hartu zuen olerki gaia, Lizardik ohi zuen bideetatik. Handik hamabi urtera, Hiru gizon bakarka (1974) bilduma eman zuen argitara. Oteizaren eragina aitortu zuen Gandiagak lan horretan, eta, aurrekoaren aldean, olerki mota konpromezuzkoagoa egin zuen. Handik hiru urtera eta Madrila egin zuen bidaia baten ondoren, Uda batez Madrilen idatzi zuen, hiri handi hartako ikusmenak liluraturik. 1985ean Denbora galdu alde argitaratu zuen. Hizkuntzazko baliapide aberatseko idazlea da Gandiaga; onomatopeiek eta hizkuntz jokoek garrantzi handia dute bere olerkietan. Azken urteetan gabon kantak argitaratu zituen eta Arantzazuko irakaslea izan zen. 2001ean zendu zen.

Koldo Mitxelena Elissalt hizkuntzalaria 1987ko urriaren 10ean hil zen

Iturria: Lur Hiztegi Entziklopedikoa

Koldo Mitxelena.

Gipuzkoar hizkuntzalari eta idazlea (Errenteria, 1915-Donostia, 1987). Orkatileko gaixotasun bat zela medio berandu hasi zen eskolara, eta etxeko arazo ekonomikoengatik lan eginez egin behar izan zuen batxilergoa. Zeruko Argia irakurriz alfabetatu zen euskaraz, eta Martin Lekuona apaizaren babespean izan zuen euskal idazle zaharren berri. 1930ean EAJko kide egin zen. Espainiako Gerra Zibila hasi zenean Eusko Gudarostean sartu, eta Euskal Herriko kanpaina guztia egin zuen. Santoñan atxilotu zuten frankistek. Heriotz zigorra eman zioten, baina ez zuten hil, eta kartzelan eman zituen sei urte. 1943an kartzelatik atera eta Madrilera joan zen lan bila. Han euskal erresistentziarako lanean ihardun zuen Joseba Rezolarekin batera, harik eta 1946an berriro atxilo hartu zuten arte. Ordukoan bi urte eman zituen kartzelan. Kartzelako urteetan ikasten aritu zen beti, Filosofia eta Letrak eta hizkuntza klasikoak eta modernoak. Ajuriagerraren idazkari gisa lan egin zuen kartzelatik aterata, eta hark alde egin behar izan zuenean irakasle gisa hasi zen lanean. 1954an Euskaltzain Oso eta Julio de Urquijo Euskal Filologiako Mintegiko zuzendari izendatu zuten. Egan aldizkariaren sorkuntzan eta zuzendaritza batzordean parte hartu zuen. 1959an doktoretza tesia aurkeztu zuen, Fonética histórica vasca izenburupean. Torrelavegako institutuan (Kantabrian) irakasle izan zen garai hartan, harik eta Salamancako unibertsitatean Antonio Tovar-ek eta José Vallejok Manuel Larramendi izeneko katedra sortu zuten arte. 1968an, oposizio bidez, hizkuntzalaritza indoeuroparraren katedra lortu zuen. Urte hartan bertan, Euskaltzaindiak euskara batzeko beharrezkoak ziren urratsak eman zitzan eskatu zion. Handik hara, lan horri eskaini zizkion bere ahaleginak. Mitxelenaren iritzien arabera finkatu zen euskara batua. Sorbonneko eta Salamancako unibertsitateetan eskolak eman ondoren, 1977an, Euskal Herriko Unibertsitatea sortu zelarik, Gasteiza etorri zen Filologiako katedrara. Bizitzaren azken urteetan, sari eta ohorezko izendapen ugari izan zituen: Doctor Honoris Causa Bordeleko eta Bartzelonako unibertsitateetan, Menéndez Pidal, Ossian eta Príncipe de Asturias sariak, Alfonso X. Jakitunaren Gurutzea. Erretiroa hartutakoan Euskal Herriko Unibertsitateak lehen Katedradun Emerito izendatu zuen.

Juan Ignacio María Aizpitarte Muguerza nace el 12 de octubre de 1750

Fuente: Enciclopedia Auñamendi

Lexicógrafo guipuzcoano nacido en Elgoibar el 12 de octubre de 1750. Compuso por encargo del Conde de Peñaflorida un Diccionario vasco que subsanara las omisiones y deficiencias del publicado por Larramendi. En 1774 había presentado a la Real Sociedad Bascongada de los Amigos del País un legajo de 388 folios en orden alfabético, que Aizkibel utilizó para la elaboración de su diccionario. Este manuscrito se custodia desde 1883 en la biblioteca de los Jesuitas en Loiola. Aizpitarte contrajo matrimonio con Francisca de Maguregui el 4 de abril de 1771. Falleció en Vitoria el 4 de agosto de 1809.