Domingo Agirre idazlea 1864ko maiatzaren 4an jaio zen

Iturria: Lur Hiztegi Entziklopedikoa

Euskal idazlea (Ondarroa, 1864 - Zumaia, 1920). Gasteizko Apaiztegian ikasketak egin ondoren, 1888. urtean apaiztu zen. Lehenik Karrantzara igorririk, gero Zumaiako moja karmeldarren ikastetxeko kapelau izendatu zuten eta bertan eman zuen apaiz bizitzaren parte gehiena. Osasunez ahul eta gaixobera, garrantzizko karguetara iristeko aukerak izan zituen, baina uko egin zien guztiei. Garaiko euskal aldizkarietan esku hartu zuen: Euskal Erria, Euskalzale, Ibaizabal, Euskal-Esnalea, RIEV, Jaungoiko-zale... Hainbat literatur molde landu zituen: eleberria, ipuina, elezaharrak, artikuluak, bidaldi kronikak, olerkiak, etab. Lan hauei guztiei esker Domingo Agirre euskal idazle klasikoa da gaur egun. Haren obra ezagunenak eleberriak dira. Auñamendiko Lorea (1898) izan zen lehenengoa; VII. mendean giroturiko eleberri historiko honetan kristautasunaren sarrera Euskal Herrian darabil gaitzat. Kresala (1906) izan zen bigarrena (lehenik Euskalerria aldizkarian zatika ikusi zuen argia, 1901. urtetik aurrera); bertan, Arranondoko (Ondarroa) arrantzaleen bizitzaren gorabeherak azaltzen ditu, bizkaieraz, errealismoz eta bizitasunez. Hirugarrena Garoa (1912) izan zen (lehenik RIEV-en argitaratua, 1907); ohitura eleberria hau ere baina nekazari giroan kokatua, idazle honen lanik ezagunena da. Horiez gainera, Ni eta ni izenburuko beste eleberri historiko baten zati batzuk argitaratu zituen Euskal Esnalea-n (1917). Euskaltzain izan zen Akademiaren sorreratik bertatik (1918).

Jose Pablo Ulibarri Galindez 1847ko maiatzaren 5ean hil zen Bilbon

Fuente: Lur Hiztegi Entziklopedikoa

Arabar idazlea (Okendo, 1775 - Abanto, 1847). 1784an Abantora joan zen bizitzera bere familiarekin. Albaitaria zen bizibidez eta Abantoko ordezkari Gernikako Batzar Nagusietan. Halaber, Abantoko erregidorea izan zen 1829-1836 urte bitartean. Egon zen kargu guztietan euskal kultura eta hizkuntza bultzatu zituen. 1815ean, egutegi bat argitaratu zuen: Egunari eusquerazcoa erderazkotik itzuliya, Vizcai, Guipuzcoa ta Arabaco Provintziarentzat, 1815garren urteraco izenburupean. Baina, Ulibarriren lan garrantzitsuena argitaratu gabe egon da harik eta Arabako Aldundiak, 1975ean, kaleratu zuen arte. Haren izenburua Gutunliburua da eta 1775-1847 urte bitartean Ulibarrik idatzi zituen gutunak eta bertsoak jasotzen ditu.

Arturo Campión Jaime-Bon nace el 7 de mayo de 1854 en Pamplona

Fuente: Enciclopedia Auñamendi

Uchin de Mendaur. Escritor y político. Nacido en Pamplona / Iruña el día 7 de mayo de 1854, años más tarde de ponerse en práctica las leyes de las Cortes de Madrid de 1837, 1839 y 1841 que suprimían el Reino de Navarra para convertirlo en provincia. Este hecho pesó mucho en la vida de Campión, hasta su muerte, en 1937. A los 19 años de edad había ya estudiado en la Universidad de Oñati, Gipuzkoa, para continuar después en la de Madrid, obteniendo el título de Licenciado en Derecho a los 22 años, en 1876. A los 24 publica su primer libro Consideraciones acerca de la cuestión foral y los carlistas en Navarra (1876) y traba amistad con el hombre de ciencia Antoine d'Abbadie, el literato capitán Duvoisin, el lingüista Príncipe Bonaparte, el historiador Jean Jaurgain, el filósofo y poeta Miguel de Unamuno y otras personalidades destacadas de la época. Aparece también como promotor y fundador de la “Asociación Euskara de Navarra” ya que la iniciativa la lanzó desde las columnas de “La Paz” de Madrid y la recogió inmediatamente Iturralde y Suit. Fue Campión Académico de número de la Academia de la Lengua Vasca, Correspondiente de la Real Academia de la Historia, de la de Ciencias Morales y Políticas y de la Academia de la Lengua Castellana. Ocupó la presidencia vitalicia de la Sociedad de Estudios Vascos y de la entidad Euskal-Esnalea.

Muere, en San Sebastián, donde veraneaba, el 18 de agosto de 1937. El estallido de la guerra civil lo sorprendió ciego pero plenamente lúcido.