El pintor Emilio Sánchez Cayuela nace el 6 de octubre de 1907

Fuente: Enciclopedia Auñamendi

	Emilio Sánchez Cayuela.

Pintor navarro nacido en Pamplona / Iruña, el 6 de octubre de 1907. Estudió en la Escuela de Bellas Artes de San Fernando, de Madrid. En la capital española toma contacto con la Generación del 27, siendo su maestro Vázquez Díaz. Pasa a Italia, donde estudia el arte del mosaico; regresa a Pamplona / Iruña definitivamente en 1940. Concurrió a la I Bienal Hispanoamericana de Arte celebrada en Madrid, en el año 1951 con la obra titulada Los leñadores. En 1950 también tomó parte en la Exposición Nacional de Bellas Artes con el cuadro titulado Bañistas en el lago. Ha celebrado varias exposiciones en diversas capitales de España, con buen éxito de prensa. Sobresalió pintando motivos decorativos, y decoró la iglesia de los Padres Capuchinos de Pamplona / Iruña. Firmó sus obras con el seudónimo de Gutxi. Murió en Pamplona / Iruña el 16 de marzo de 1993.

1928ko urriaren 8an jaio zen Bitoriano Gandiaga Artetxe

Iturria: Lur Hiztegi Entziklopedikoa

Bitoriano Gandiaga Artetxe.

Bizkaitar idazlea eta elizgizona (Mendata, 1928). Frantziskotarra. Arantzazuko, Foruko, Zarauzko eta Erriberiko komentuetan egin zituen apaiz ikasketak. Arantzazu, Euzko Gogoa, Egan eta Olerti agerkarietan eman zituen argitara bere lehen olerkiak. 1962an Elorri izeneko aurreneko olerki bilduma eman zuen argitara. Bertan Arantzazuko ingurutik hartu zuen olerki gaia, Lizardik ohi zuen bideetatik. Handik hamabi urtera, Hiru gizon bakarka (1974) bilduma eman zuen argitara. Oteizaren eragina aitortu zuen Gandiagak lan horretan, eta, aurrekoaren aldean, olerki mota konpromezuzkoagoa egin zuen. Handik hiru urtera eta Madrila egin zuen bidaia baten ondoren, Uda batez Madrilen idatzi zuen, hiri handi hartako ikusmenak liluraturik. 1985ean Denbora galdu alde argitaratu zuen. Hizkuntzazko baliapide aberatseko idazlea da Gandiaga; onomatopeiek eta hizkuntz jokoek garrantzi handia dute bere olerkietan. Azken urteetan gabon kantak argitaratu zituen. Arantzazuko irakaslea izan zen. 2001eko otsailak 21ean hil zen.

Josep Augustin Xaho Lagarde (Agosti Xaho) idazlea, 1810. urteko urriaren 10ean jaio zen

Iturria: Lur Hiztegi Entziklopedikoa

Josep Augustin Xaho.

Zuberotar idazlea (Atarratze, 1810 - Baiona, 1858). Maulen, Oloroen eta Paben egin zituen ikasketak. Hemeretzi urte zituela, Parisa joan zen sortaldeko hizkuntzak ikastera, eta Charles Nodier-ekin harremanetan hasi zen. 1838an, Okzitaniako Tolosara joan zen bizitzera; han, Revue des Voyants izeneko aldizkari bat sortu nahian ibili zen. Handik bi urtera, Euskal Herrira itzuli eta L’Ariel egunkaria sortu zuen. Egunkari hartan eztabaida ugari izan zituen, eta bere teoria bereziak plazaratzeko leku egokia aurkitu zuen. 1848ko Iraultza piztu zelarik, L’Ariel-ek izena aldatu eta, Le Republicain de Vasconie bihurtu zen. Euskarazko astekaria ere egin nahi izan zuen, baina bi ale besterik ez zituen atera: Uscal-Herrico Gaseta (1848).

Zinegotzi izendatu zuten, Goardia Nazionaleko komandante eta Basses-Pyrénées-ko kontseiluko kide. 1852an, egunkaria ateratzea eragotzi zioten, eta Xaho erbestera bidali zuten. Belgikan sartzen ez zioten utzi eta, Gasteizen hartu zuen bizilekua. 1854an, Baionara itzuli eta Safer ou les houris espagnoles eleberria argitaratu zuen. Euskaraz, Azti-begia, Agosti Chaho Bassaburutarrak Ziberou herri maitiari Parisetik igorririk beste hanitchen aitzindari argui-bidian goiz izarra (1834) izeneko liburuxka idatzi zuen. Baina, frantsesez liburu anitz plazaratu zituen; horien artean: Paroles d’un voyant, Paroles d’un Biscaien aux Liberaux de la reine Christine (1834); Voyage en Navarre pendant l’insurrection des basques (1830-1835) (1836); Etudes grammaticales sur la langue euskarienne (1836); Histoire primitive des Eusqueriens-basques, langue, poésie, moeurs et caractère de ce peuple (1847); Biarritz entre les Pyrénées et l’Océan: Itinéraire pittoresque (1855); Dictionnaire basque, français, espagnol et latin (1856). Bere burua agnostikotzat, azti edo igerletzat eta ezkertiartzat jotzen zuen. Xahok, bere izpiritu erromantikoari jarraituz, asmatu zuen, besteak beste, Aitor elezaharreko pertsonaia. Kantu zaharrak biltzen ahalegin handiak egin zituen. Zumalakarregirenganako miresmen handia agertu zuen bere idazlanetan, eta gisa askotara euskal abertzaletasunaren aitzindaritzat jo daiteke.