Aurten betetzen dira Donostian 50 urte Nazioarteko Zinemaldia lehen aldiz plazaratu zela; beraz aurten urrezko ezteiak ospatzeko aukera izanen dugu, Urrezko Maskorrak aurten Urrezko Eztei ospakizuna bere ondoan izango du. ZORIONAK.

Data hau dugula eta, egungo Zinemaldi Zuzendaritzak 50 urte hauen historia, xedeak, gora behera azpimarragarrienen berri luze eta zabal arituko zaizkigu eta ez da gutxiagorako ere, 50 urte urte asko dira inongo jardueran, eta zine jaialdi batentzat hainbat eta gehiago.

Nire luma baino arituagoak, prestuagoak, honetaz arituko dira noski, dena den, nire gogoeta xumea zine jaialdiaren inguruan izanik, euskal zinemak Donostian izan duen presentzia abiapuntu hartu nahi nuke. Ez da nire asmoa une honetan lan serio bat aurkeztea, ezta ere momentu bakoitzean gertatu eta gertatu ez zirenen analisiak egitea, eta ezta egungo ikuspuntutik ondorioak ateratzen hastea, gogoeta xume aipatu dut eta hortik abiatuko naiz.

Ione, igo zerura, Joseba Salegi.

Momentu jakin bat hartu behar da. Nire begirada Eusko Jaurlaritzak parte hartze zuzena duenetik, euskal zinemari laguntzak zuzentzeko unea hartu behar. Banaka-banaka zenbait filmari laguntzak ematetik, laguntzak arautzeko prozesuari ekin zitzaion, honen ardura Kultur Sailak izan zuen, zine munduko zenbait pertsonen aholku, beren esperientziak kontuan izan, oinarrizko irizpideak finkatu eta helburuak arautuz, lehen laguntzak bideratzeko mediorik plazaratu zen. Nik momentu haiek gogoratuz ezin dut ahaztu nola urteetan zehar, jaialdi barnean euskal zinemaren eztabaidarik antolatu zela: produkzio egoera, industri egitura beharra, barne egituratze prozesu ireki baten beharra, instituzioen konpromisoa eta irtenbide posibleen hausnarketarik egin zen. Pausorik eman, onartu eta lege bidez eguneratutako laguntza legediaren zenbait atal "solfan" jarriak izan ziren, borondate oneko eta ez hain oneko iritzirik plazaratu zen, zine inguruko zenbait talde ezberdin taldeka osatze prozesua eman zen, batzuetan topagune, bilgune, esango nuke merkatu baten eskaparate zela Donostiako Zinemaldia.

Urteak joanik, Kultur Sailak berak hartzen du nolabait esateko protagonismoa, aipaturiko eskaparatea bereganatuz, plangintza berrien azalgune, urtean zehar bideratutako proiektuen berri emateko leku, asmo berrien plataforma eta horrela izendatu zen, Zinemaldi barnean egun batean "Euskal Zinemaren Eguna" ospatzea.

Esan beharra daukat inongo lotsarik gabe oso kontentu jarri ginela, erabaki garrantzizkoa ez bazen ere, oro har, nahiko ondo hartua izan zela esango nuke, bestela pentsatzen zuenik bazen ere, ofizialtasuna zuen, euskaraz eginiko zineak bere lekutxo bat zuen, eskaparate hartan oztopo bat gainditu zela zirudien, nahiz eta eguneroko arazoak arazo izaten jarraitu.

Urte batzuetan eskema sinple batekin ospatu ohi zen Euskal Zinemaren Eguna, arduradun politikoen kontu ematea prentsaurreko baten bidez, luzemetrai eta laburmetraien euskarazko proiekzioak eta amaitzeko ohizko afaria.

Adibide modura, 1993an, batzuk aipatzeagatik:

Laburmetraiak

• "Alberto" Iosu Bilbao
• "Ignatius de Loiola" Gregorio Muro
• "Argazkilarien begia" Iñaki Dorronsoro
• "Denboraren gibelean" Mirentxu Purroy

Luzemetraiak

• "Urte ilunak" Arantxa Lazkano
• "Dollar Mambo" Paul Leduc

1994an:

• "Ipar haizearen itzulera" Maite Ruiz de Austri
• "Altsasu 1936" Helena Taberna
• "Gernika" Itziar Eleizalde
• "Gizon gaizto baten kondaira" Myriam Ballesteros

1995an:

• "Maite" Carlos Zabala eta Eneko Olasagasti
• "Balenciaga" Fundación Balenciaga
• "Hotel Oasis" Juan Calvo

Pauso bat aurrera eman eta azken urteotan, egun honi beste egitura bat eman zaio. Produktoreen artean elkarte bat sortzen da –IBAIA- eta EITB-Euskadiko Filmategiarekin arduratu dira antolakuntzaz. Azken bi Zinemaldien programazioak bateratzen ditut hemen:

Ez noa gehiago luzatzera, aurrez esan dut azterketa sakonik behar duela euskal zineak Donostiako Zinemaldiaren inguruan eta ez bakarrik antolakuntzan, baizik bere osotasunean.