Oñatiko
Udalbatzako asmoa ere Aizkorriko Naturgunean kokaturik dagoen
Arantzazu-Arrikutzeko multzo karstikoaren Ondare Historiko-Naturala
baloratzeko proiektu bat sortzea da.
Proiektu horrek, burutu berri
den Udaleko Plan Estrategikoak eza-rritako ildoen arabera, Oñatiko
Udalerriko ingurune
historiko, kultural eta naturalaren balioa haunditu egingo du, baita herriko eta eskualdeko garapena
indartu eta eusten lagundu ere.
ARANTZAZU-ARRIKUTZEKO MULTZO
KARSTIKOAREN ONDARE HISTORIKO-NATURALARI BURUZ ZENBAIT ZEHETASUN
Oñatiko
inguruneak interes historikoko eta natura-kalitate haundiko elementuak
ditu. Besteak beste, badauka udalerri horrek kararrizko modelatu
bikaina, oso erakargarria,
haitzulo, leize eta lurpeko barrunbe sail zabala bezain ugaria
satzen duelarik, Arantzazuko
Santutegiaren inguruan kokatuta, Aizkorri mendiaren azpian. Azterketa
arkeologiko eta paleontologikoetan, Euskal Herriko lehenengotariko
aztarnategia izan da Arrikutz.
Lanak hasi bezain pronto honako
hondakin paleontogikoak aurkitu zituzten bertan:
- Harpetako
lehoi baten hezurdura osoa,
halako motako lehenengoa Espainiako estatuan.
- Panteren eskeletoen zatiak eta burezurrak.
- Hartz-hobi ikaragarria ("hilerria")
Mitologiaren esparruan,
esan beharra dago orain dela ehundaka urte Oñatiko herritarrak,
Deba Garaikoak eta ondoko Arabarrak Sandailiko kobazulora(multzo
karstiko berean kokaturik) joaten zirela erromes, euren soroetarako ur-eske.
Halaber, emakume antzuak
Sandailiko uretan bustitzen ziren ugalkorrak izan nahirik, era horretan milaka urte lehenago sortutako
erritoak betez.
Guzti horregatik,Oñatiko
Udalak aho batez erabaki zuen udalerriko eskaintza historiko-kulturala
osatzea eta hobetzea, Arantzazu- Arrikutzeko barrunbea bisitetarako prestatuz.
ARRIKUTZEKO PROIEKTUA ETA
OÑATIKO UDALERRIKO ONDARE HISTORIKOAREN ZAINKETA
Oñatin
barrunbe natural ugari egon arren, horietariko bat aukeratzea
ez da lan erraza izan. Lur azpiko mundua eremu hauskorra da eta
sentikortasun haundikoa,
horregatik gizakion kontrolik gabeko jarduerak mundu hori aldatu
eta era itzulezinean degradatuko luke.
Lurpeko aberastasunei eta mikroklimari
zor zaien begirune arduratsuaren esparruan, kultura eta natura
baloratzeko proiektuak helburutzat dauka Arrikutz, Oñati-Arantzazu
aldeko ikuskizun-gune garrantzitsu bihurtzea.
Beraz, eskuartean daukagun natura-proiektua
garapen iraunkorraren asmoen ildoan estrategikoki kokatuta dago,
ondare natural-historikoa zaintzeari zor zaion errespetoa betez.
Eztabaida eta azterketetan
hiru urte eman ondoren, Oñatiko Udalbatzak ahobatez erabaki zuenGesaltza-Arrikutz
multzo karstikoaren 53 Galeria eta Marcel Loubens Leizea izeneko
barrunbeak hautatzea proiektu berritzaile bat garatzeko asmotan,
horrek ahalbidetzen zuelarik gidari bidezko barneratzeak haitzuloan,
baita hantxe bertan biltzen diren zenbait erakargarritasun baloratzea
ere, hala nola historikoak, mitologikoak, arkeologikoak, paleontogikoak,
geologikoak eta mineralak.
PROIEKTU GUZTIZ BERRITZAILEA
Bi urteko lanaldiaren ondoren,
2001. urteko udaberrian irekiko da Arrikutzeko Haitzuloko atea
jendeari. Horretarako, une hone-tan aldez aurreko azterketa batzuk
egiten ari dira, alor fisiko, historiko eta kultu-ralak ezagutzeari
dagokionez informazio zehatzak lortzeko asmotan.
Osagarri gisa, esan dezagun Proiektuaren
inguruan MONDRAGON SISTEMAS Kooperatiba Elkarteak informatika
sistema erabat aurreratua garatuko duela, horrek ahalbidetzen
dituelarik gidari bidezko bisitaldiak, baita haitzuloan bertan
biltzen diren zenbait erakargarritasun baloratzea ere, hala nola
historikoak, etnografikoak, geologikoak eta mineralak ere.
Horrela, bada, haitzu-loaren
barrenean zehar ibilbideak iraungo duen 60 minututan, sistemaren
bitartez honako gai hauek ezagutu ahal izango dugu era guztiz
pedagogiko eta eraginkorrean:

- Haitzuloaren osaketa geologikoa eta bertako ondasunen balorazioa, horien
artean nabar-mentzen direlarik lurpeko erreka bat eta estalaktita erraldoiek apaindutako
galeriak.
- Unibertso
mineralaren jatorria.
- Arrikutzeko aurkikuntza arkeologikoak
eta paleontologikoak.
- Sandaili-Arrikutz inguruko mitologia.
- Espeleologiaren historiaren
baitan Arrikutzek hartzen duen garrantzia.
- Ura eta hidrologia barrunbearen eragile
gisa.
- Arrikutzeko barrunbea zati bat
besterik ez dela, Arantzazu-Arrikutz multzo karstiko zabala eta
korapilatsuak osatzen duen 16 kilometroetako zati bat besterik
ez, alegia.
Aitor
Orobengoa Urtubai, Mondragon Sistemas Kooperatiba Elkartearen
kidea (Mondragon Corporación Cooperativa) |