 Mendi giroko herri txiki baten berreskuratze kasu eredugarri
baten aurrean gaude. Industrializazioak eta hiritartzeak ekarritako mehatxuari
aurre egin eta gizarte mota berri horretan toki bat bilatzen jakin izan
duen herri baten aurrean. Areago, bere ondasunak -natura, hondare arkitektoniko
eta etnografiko aberatsa, hizkuntza eta kultura- kapitalizatu eta bertakoentzat
ezezik kanpotarrentzat erakargarri bihurtzen jakin izan duen komunitate
baten aurrean. Esaera honetxek biltzen du aldaketaren filosofia: "Irautetik
bizitzera". Bilakaera horren urrats nagusiak eta giltzak segidan aletuko
ditugu.
BERTAN, BURUJABE, BATUTA
1970eko hamarkadan galtzaileen bandoan zegoen Zerain Goierriko bailadaren
barruan. Mende hasieran bostehun biztanletik gora izan bazituen, hamarkada
horretan erdira jeitsia zen. Baserritik bizi ezin, eta ezkontzeko garaian
gazteek lanpostuak agintzen zien tokira alde egiten zuten bizitz
BERTAN, BURUJABE, BATUTA
1970eko hamarkadan galtzaileen bandoan zegoen Zerain Goierriko bailadaren
barruan. Mende hasieran bostehun biztanletik gora izan bazituen, hamarkada
horretan erdira jeitsia zen. Baserritik bizi ezin, eta ezkontzeko garaian
gazteek lanpostuak  agintzen zien tokira alde egiten zuten
bizitzera, inguruko Legazpi, Beasain etabarretara. Aldaketaren lehen mugarria
etxe berriek jarri zuten. 1976 aldera gazte talde batek bertan bizitzen
jarraitu nahi zuela eta, kooperatiba sortu eta Gureak izeneko etxeak altxa
zituzten, sei eraikinetan banatutako hogeitalau etxebizitza.
Bertan bizitzeko borondate horrek herriaren gobernua beren eskuetan hartzera
bultzatu zituen gazteak. 1979ko udal hauteskundeetan hautagaitza independiente,
bakar eta bateratua sortu zen, aldez aurretik bilera irekietan osatua, eta
horrek hartu zuen agintea. Udalbatza horren lana herriko bizitza kalitatea
hobetzera zuzendu zen lehenengo eta behin, zerbitzu berriekin hornituz herria.
Ahalegin horien barruan sartzen da haurrentzako eskola berrirekitzea. Oharturik
inguruko herrietan eskolatutako haurrek Zeraindik kanporako bidea hartzen
zutela, hamabi urte lehenago galdutako eskola berriro jarri zen martxan
1983an. Hortik aurrera herriko ondare arkitektonikoa berreskuratzeko prozesuari
ekin zitzaion. San Blas ermita, ia lurrera zetorrena, hasteko Bikario Etxea
gero, bertan kultura etxea jarriz. Ondarearen berreskuratzeak ohituren berreskuratzea
ekarri du batetik, bertako izaera eta komunitate zentzua indartuz, eta kulturgintzari
bidea zabaldu dio.
Ezarian ezarian, beharrak eraginda hasitako prozesua konsziente izatera
iritsi da urteen buruan. Eta horrela, 1994tik aurrera, Zeraingo Parke Kulturala
definitzen da, natura eta kultura uztartzen dituen proiektua. Kanpotarrak
erakartzeko zerbitzuak jartzen dira martxan, egunpasarako egitarau oso eta
orekatua eskainiz, hasi Museo Etnografikotik eta Aizpeko meatzetaraino,
mendi ibilaldiak ahaztu gabe. Hori dena kalitatezko ostalaritzarekin eta
bertako produktuak saltzen dituen dendarekin osatuta. Eskaintza honen erakarpen
ahalmena bistan da: 1996an 26.000 bisitari jaso zituen herriak. Herriaren
ekonomia, dena den, ez da turismoaren hankabakarrera mugatu nahi izan, aitzitik
nekazaritzarekin zerikusia duten jarduerak ere bultzatu dira. Artzaiak gazta
ekoizle bilakatu dira, oilasko labeldunen hiltegi bat kokatu da bertan eta
kontserbagintzan sartu da emakume talde bat.
FUNDAZIOA AUZOLANA BIDERATZEKO
- Udala izan da eraldaketa honen eragile, baina martxan jarritako guztiak
udalbatzaren ahalmenak gainditu egiten zituela ikusirik, Zerain Dezagun
Fundazioa sortu da. Bertan herriko erakunde, talde eta eragile guztiak
daude ordezkatuta, maila desberdinetan.
 Kudeaketa gerente
baten esku dago. Fundazioaren filosofia hauxe da: XXI. mendeko auzolana
mamitzea. Orain arte herrian egindakoa komunitate zentzu indartsuan oinarritu
baldin bada, aurrerantzean ere bide horri eutsi nahi zaio. Ikuspegi enpresarialari
eta laguntza teknikoari muzinik egin gabe, herritarren borondatea, inplikazioa
eta lana ezinbestekoak izan dira eta izango dira etorkizuneko erronkei
aurre egiteko. Horrek zera eskatzen du gazteentzako ere erakargarri izatea
herria bera ezezik, herriaren proiektua, derrigorrean etorriko den belaunaldi
aldaketan etenik gerta ez dadin. Zerain bezalako herri txiki batek beharrezkoak
baititu biztanle guztiak eta bakoitza, ez bakarrik demografiaren aldetik
-239 biztanle ditu egun- baita komunitatean itsatsita egotearen aldetik
ere. Aldi berean, ezin urratsik eman hutsunean. Orain arte Zerainen bilakaera
orekatua izan baldin bada -oreka nekazaritza eta turismoaren artean, natura
eta honen ustiaketaren artean, kultura ekonomian, bertako-kanpoko(ar)en
artean- oreka horren gainean eraiki behar etorkizuna ere, "irautetik
bizitzera"koa baita pausoa, bene benetan eta bete betean.
Elixabete Garmendia, Kazetaria
JAKITEZ ikastarorako egindako izen bereko lanean oinarritua
Argazkiak: Arantza Cuesta Ezeiza eta Zeraingo Udaletxea |
