Europako Ituna eta euskara

Nerea PIKABEA, Kontseiluko Komunikazioburua

Hizkuntz eskubideak giza eskubideak eta oinarrizko eskubide dira, eta horien aipamenik ez da egiten Europako Itun Konstituzionalaren testuan, Hizkuntz Eskubideen Behatokiaren arabera.

1. Europar Batasunean 125 hizkuntza baino gehiago erabiltzen dira.
2. Berezko hizkuntzak 60 inguru dira.
3. 32 hizkuntz komunitate gutxiagotu daude.
4. Hala ere, ez dira 21 besterik Europako Itunak izendatzen dituenak, Estatu hizkuntzak, hain zuzen ere. Hizkuntza horiei soilik onartzen zaizkie eskubideak; gainerako hizkuntzak eskubide gabe geratzen dira.

Europan Estatu elebakarrik ez dago

Nola kudeatzen dute Estatuek eleaniztasuna? Hona eredu nagusiak:

Legez elebakarrak diren Estatuak: Adibidez, Frantzia.
Hizkuntzak eremu geografikok onartzen dituzten Estatuak: Adibidez, Espainia.
Federazio linguistikoak. Adibidez, Belgika.
Estatu eleanitzak: Adibidez, Finlandia.

Itunaren I-2 artikulua

"...demokrazia, berdintasuna, zuzenbide estatua, giza eskubideen errespetua, gutxiengoetako pertsonen eskubideak ere barne, ditu Batasunak oinarrizko balio."

1. - Maltera ofiziala da eta euskara ez, nahiz eta hiztun kopuru bikoitza izan (350.000 malteradun inguru daude eta euskaldunak aldiz, 800.000 inguru gara).
2. - Katalan hiztunak 7 milioi dira eta katalana ez da ofiziala, nahiz eta "konstituzio hizkuntzak" kontuan hartuz, lehen hamarren artean sartzeko moduko kopurua izan.

Zein da Gutxiengoa?

Itunaren I-3 artikulua

"Batasunak bere kultura eta hizkuntza-aniztasuna errespetatuko du..."

Europako berezko hizkuntza ugari batere eskubiderik gabe utzi ditu Itun Konstituzionalak, horien artean euskara, katalana, galegoa...

Itunaren I-10 artikulua

"...Konstituzioaren hizkuntzetako bat erabiltzeko eskubidea dute (herritarrek), baita erantzuna hizkuntza horrexetan jasotzekoa ere."

Euskara ez da "Konstituzio hizkuntza", beraz, ez dugu Europako instituzioen aurrean erabiltzeko eskubiderik eta ezin izango dugu eskatu erantzuna euskaraz jasotzea. Iparraldeko eta Nafarroako Hegoaldeko egoera ezarriko digute Europan euskaldun guztioi.

Konstituzio hizkuntzak: Alemana, txekiera, daniera, eslovakiera, esloveniera, gaztelania, estoniera, suomiera, frantsesa, grekoa, hungariera, ingelesa, irlandera, italiera, letoniera, lituaniera, maltera, nederlandera, poloniera, portugesa eta suediera.

Batasuneko Oinarrizko Eskubideen Gutuna

Sei ardatz ditu Eskubideen Gutunaren egiturak

Duintasuna
Askatasuna
Berdintasuna
Elkartasuna
Herritartasuna
Justizia

Hala ere, Gutun osoan zehar ez dira hizkuntz eskubideak behin ere aipatzen, nahiz eta horiek ere, giza eskubideak izan.

Horregatik ezinbestekoa da:

Ezinbestekoa da hizkuntz eskubideak jasotzea, bereizkeriarik eza bermatzeko beharrezkoa baita.
Itunak aniztasunaren definizio orekatua eta erreala agertzea, Europako berezko hizkuntzen arteko hierarkiarik gerta ez dadin.
Itunak 448. artikuluan euskara ere jasotzea, hizkuntza erabiltzeko eskaintzen dituen aukerak baliatu ahal izateko.
1-1958 erregelamenduan euskara ofiziala izango dela agertzea, hori izango baita aukera bakarra beste hizkuntzen status bera izateko. Ofizialtasun izaera aitortuta bakarrik izango dute euskarak eta euskal hiztunek Batasuneko erakundeetan ere kontuan hartuak izateko aukera.

Behatokiaren txosten osoa duzue helbide honetan: www.behatokia.org