El
26 de noviembre de 1936 nació en Bermeo Gaizka Uriarte |
Fuente:
Enciclopedia Auñamendi |
Personalidad
cultural vizcaina, nace en Bermeo el 26 de noviembre de 1936.
Exiliados sus padres a Chile en 1941, vive en el país andino
durante una década. En 1961 se licencia en Ciencias Económicas
en la Universidad de Deusto y en Derecho en la de Valladolid;
el año siguiente se diploma en la London School of Economics,
entrando el mismo 1962 a trabajar en el Grupo Mondragón.
En 1963 pasa a Industrias Metálicas Vizcainas y seis años
más tarde al Banco de Bilbao, en el que ocupará
cargos como Interventor General, Tesorero General y Director del
Banco para Francia --de 1986 a 1990--, con sede en París.
Entre 1986 y 1990 preside asimismo el consejo de administración
de la conservera bermeana «Salica». Desde 1992 ejerce como profesor
en las facultades de Económicas y de Informática
de Deusto, impartiendo Sistemas Económicos y Sociales
y Organización y Dirección de Empresas. En
1979 ingresa como Amigo de número en la RSBAP, con la lección
Economía de Euskadi. Riqueza y Renta; durante varios
años fue miembro de la directiva de la Comisión
de Bizkaia. Ha pertenecido a la Junta directiva de la Sociedad
Coral de Bilbao. Fundador (1984) y presidente de la Fundación
Luis Bernaola de la Universidad de Deusto. Ha sido integrante
del consejo de redacción del Boletín de Estudios
Económicos de la Universidad de Deusto. Miembro fundador
(1992) y presidente de la Asociación Vasco Chilena Alonso
de Ercilla. En marzo de 1998 es designado Cónsul honorario
de Chile en Bilbao. Estudioso de la historia de la economía
y colaborador en prensa y publicaciones especializadas, ha publicado
trabajos, dictado conferencias y participado en seminarios sobre
la RSBAP y la Compañía de Caracas, así como
sobre aspectos de la historia de Bermeo y sobre Alonso de Ercilla.
Autor de El vasco Olavarriaga, un analista ilustrado de la
economía venezolana del s. XVIII (San Sebastián,
1992); coautor de Historia del País Vasco. Siglo XVIII
(Bilbao, 1985) con el capítulo Estructura Económica.
Muere en Bilbao el 4 de noviembre de 1998.
|
Sorne
Unzueta "UTARSUS", irakasle eta olerkari abertzaleak,
101 urte beteko ditu azaroak 27an. ZORIONAK SORNE! |
Iturria:
Bidegileak
Bilduma (21.zenbakia) |
Sorne,
Primitiva, berez Concepción eta inoiz Sabina; 1900eko azaroaren
27an jaio zen Abandon (Bilbon). Irakasle, abertzale, idazle eta
politikako hizlari izan zen. Hamasei urtekin hasi zen euskara
ikasten. 1913an Solokoetxen lau urtez ikasi zuen Escuela Superior
Normal de Maestras eskolan. Irakasle zereginean lehenengo Errigoitioleako
eskolan egon zen, geroago Plentzian, Gorlizen, Lemoan, Bedian,
Berangon. 1925ean Gregorio Erraztirekin ezkondu zen eta sei seme-alaba
izan zituen: Andone, Jon Ander, Iñaki (jaiotzean hil zen),
Gotzontze, Sorne eta Xabier. Emakume Abertzale Batza elkartearen
sortzaileetariko bat izan zen eta ardurako karguak bete zituen
erakundearen barruan. Sorne hizlari sutsua omen zen (Bermeoko
mitina, adibidez). 1937an Frantziara alde egin zuten, lehenengo
Bordelera, gero Saint-Christaud eta Kanbora, bizimodu eskasa izanik.
16 urteko erbestealdiaren ostean, 1953an euskal Herrira itzuli
ziren. 1968tik aurrera Algortan bizi da. 1930ean hasi zen idazlanak
Bizkaitarra, Euzkerea, Aberri-Eguna eta Jagi-Jagi aldizkarietan
argitaratzen, gehienetan Utarsus ezizenarekin agertzen da. 1933
eta 1977 bitartean isilaldi luzea dator. 1977an hasita 1990 arte,
Zer aldizkarian urtero argitaratu ditu olerkiak. Sornek
hainbat margo egin ditu, erretratuak, paisaiak, motibo jakinak.
1995an Labayru elkarteak idazlan guztiak batu eta Idazlan Guztiak
izenarekin argitaratu zuen liburu bat. Prosa ere landu du "Txoriya
kayolan", "Otxua ta txakurra", "Barri pozgarriya"
eta "Bermeo".

Sorne Unzueta,
1997an. Argazkiak. Bidegileak bildumatik (21. zenbakia).
|
El
29 de noviembre de 1945 murió en Bilbao Pedro Garmendia Goyetche,
dibujante, grabador, archivero y secretario de diversas entidades
vascas |
Fuente:
Enciclopedia Auñamendi |
Notable
dibujante y grabador nace en Sara (Lab.) de padre navarro (Oroz-Betelu)
y madre labortana. Pueden verse muestras de su arte en las ilustraciones
de varios artículos suyos y en las de los libros Alegiak
del poeta Oxobi, Tales of a basque grand mother de F. Carpentier,
La pelote basque de Blazy, St. Jean de Luz, Petit París...
de P. Dop y L'incursión espagnole du 8 Octobre 1811
dans le village de Sare, de D'Argain. Hay colaboraciones suyas
en Gure Herria, Bulletin du Musée Basque, Eusko-Folklore,
Revista Internacional de Estudios Vascos, Boletín de la
Real Sociedad Vascongada de Amigos del País, L'Art populaire
de France... Con todo, su labor quizá más importante
haya sido la de archivero, bibliotecario o secretario de diversas
entidades vascas. En este sentido se le debe la ordenación
y catalogación del Museo y Biblioteca de Bayona. Fue nombrado
en 1932 secretario-gestor de la Sociedad de Estudios Vascos, cargo
que había de ejercer hasta después de comenzada
la guerra. Redactó el catálogo de los documentos
y papeles legados por Luis Luciano Bonaparte a la Diputación
de Guipúzcoa. Comenzada
la guerra pasó a Laburdi, donde permaneció hasta
que en 1937, y gracias a la protección de Julio de Urquijo
y otras personas influyentes, volvió y se colocó
como ayudante de D. Teófilo Guiard en las tareas del Archivo
y Biblioteca municipales de Bilbao, pasando a ocupar el cargo
de archivero y bibliotecario al jubilarse aquél. Fue además
secretario de la Junta de Cultura de Vizcaya y de la Comisión
de Monumentos. En 1944 fue recibido como correspondiente de la
Real Academia de la Historia. Falleció en Bilbao el 29
de noviembre de 1945. La Junta de Cultura de Vizcaya encargó
a Javier de Ybarra y Bergé la recopilación de los
escritos de Pedro de Garmendia, publicándose en 1950 La
obra de Pedro de Garmendia, en la que se hace un catálogo
de las colaboraciones de Garmendia en diversas publicaciones,
y el trabajo inédito Indice de escritores vizcaínos
antiguos y modernos. He aquí algunos otros trabajos:
Les motifs decoratifs dans l'art populaire basque, en colaboración
con Philippe Veyrin; La croix gammée dans le Pays Basque;
Nombres de aves en euskera; Trajes vascos del siglo
XVI; Torres de Vizcaya, con Ybarra; Noms néo-basques.
Respecto de las ideas políticas de Pedro de Garmendia compárense
la introducción a La obra de Pedro de Garmendia
y el artículo Pedro Garmendia firmado por Veyrin en el
"Bulletin du Musée Basque", 1931. Ref. Ybarra: La obra
de Pedro de Garmendia; A.M. Irujo: nota necrológica en
"B.I.A.E.V.", 1951, n° 5, p.46; F.V.: Pedro de Garmendia, "B.
du M. B.", 1931.
|
1976ko
azaroaren 29an hil zen Jose Maria Arizmendiarreta Arrasateko kooperatiben
sortzailea |
Iturria: Jabier
Marcos eta Joxe Aranzabal (Mondragon Unibertsitatea) |
Markinan,
Barinaga auzoko Iturbe baserrian jaio zen 1915eko apirilaren 22an.
Lau anai-arrebaren artean nagusiena izanik, 12 urte zituela Castillo-Elexabeitiako
Apaiztegian sartu zen, bere erlijio-prestakuntzaren lehen urteak
egiteko. 1931n, errepublika gori-gori zegoela, Gasteizko Apaiztegi
Nagusira joan zen filosofia ikastera, eta bertan Jose Migel Barandiaran,
Manuel Lekuona, Alberto Onaindia eta Antonio Pildainen mailako
irakasleak egokitu zitzaizkion, apaizak eta XX. mendeko euskal
zientzia eta kulturako pertsona ospetsuak.
Gerra Zibilak Markinan harrapatu zuen, udako oporretan zegoela.
Euskal milizietan sartu zen, eta zuen prestakuntzari esker kazetari-lanak
eman zizkioten. Horrela, Eguna eta Gudari egunkarien
sorreran eta zuzendaritzan hartu zuen parte, eta horietatik bizi
izan zituen Euskadiko gobernu sortu berriaren gorabeherak, eta
hil haietako gertakari odoltsuak. 1937ko ekainaren 19an Francoren
tropak Bilbon sartu ziren. Orduan, Frantziara ihes egiten ahalegindu
zen, baina Lazkaon geldiarazi zutelarik, Bilbora itzuli behar
izan zuen, eta han atxilotu egin zuten herrikide batek salatuta.
Espetxean sartu zuten, eta epaiketa sumarisimoan testigatu behar
izan zuen, epaimahai militar baten aurrean. Horrek indultatu egin
zuen soldadu-adina zuelako, eta kuartel batera atxikita zegoelako,
ez egunkarira. Gerraren gainerako zatia Burgosen pasatu zuen,
soldadu-lanak eta ikasketa eklesiastikoak txandakatuz. Gerra amaitu zelarik, Gasteizko Apaiztegira
itzuli zen ikasketak amaitzeko, baina akademi egoera oso ezberdinarekin:
irakasleen klaustroa garbitu egin zuten, eta gotzain zaharra eta
beste irakasle batzuk erbestean bizi ziren. 1940ko abenduaren
21ean ordenatu zuten apaiz. Erabakita zuen apaiz egindakoan ikasketei
helduko ziela berriro Lovainako (Belgika) Unibertsitatean, baina
Elizbarrutiko Gotzain berriak, Lauzirika doktoreak alegia, Arrasateko
San Joan Bataiatzailearen Parrokiara bidali zuen. Erabaki horrek,
bere asmoak zapuztu eta, obedientziaz, apaiz-eginkizunei lotzera
behartu zuen. 1941eko otsailaren 5ean, goiz euritsu eta
desatsegin batean, Arrasateko tren-geltokian jaitsi zen kartoizko
maleta xume bat, eskuzko diru-zorroa eta arauzko apaiz-jantziak
ekipaje soiltzat zituela. Hurrengo egunean Jose Luis Iñarra
jauna heldu zen, 35 urtetan parrokoa izango zena.
Arrasate ez zen, alajaina, agindutako lurraldea
apaizentzat. 1934ko iraultza-grebaren inguruko gertakarien eta
Gerra jasan berriaren ondorioz, erabat bananduta zeuden orduan
herriak zituen 8.000 biztanleak, eta ezin adiskidetuzko areriotasun
horren erdian, hamarkada osoan nozituko ziren gosea eta urritasuna
nabarmentzen hasita zeuden. Arizmendiarrietak aurkitu zuen egoerak,
zauriak sendatzen lagunduko zuen norbaiten beharra zuen; horretarako,
talentuz, onginahiz eta elkarguneak sendotuz eta bereizgarriak
ahaztuz egin behar zen gogotik lan. Arrasateko Lanbide Eskola,
Ulgor, Lankide Aurrezki Kutxa sortuz.
Apaiz-bizitza osoa Arrasaten eman zuen; beraz,
jarduera espiritual eta enpresarial trinkoko 35 urte izan ziren.
Haren bihotzak 1968rako jada neke-zantzuak agertu zituen, eta
1976ko azaroaren 29an itzali egin zen. Jose Mariak, hiltzean,
kartoizko maleta hutsa utzi zigun, baina baita proiektu gauzatu
eta itxaropenez jositako herentzia aberatsa ere. Inoiz ere ez
zuen diru-izpirik jaso sortu zituen enpresetatik; bere apaiz-lanen
ondorioz ematen ziotenarekin eta baserritik amak bidaltzen zizkion
laguntzez bizi izan zen beti.
|
Euskonews & Media 145.zbk
(2001/11/23-30) |