1914ko
irailaren 18an jaio zen Balendiñe Albizu olerkari zumaiarra |
Iturria:
Bidegileak (Eusko
Jaurlaritzaren Argitalpen Zerbitzu Nagusia) |
Zumaian
jaio zen Balendiñe Albizu, 1914ko irailaren 18an. Haurtzaro
aise eta alaia soma liteke Balendiñeren poemetan. Ordutik
geratutako marka beltz bakarra, itsasoari hartutako gorrotoa da,
beldurrak eragindako gorrotoa. Beldur honek ez dio eragotzi, haatik,
poemak eskaintzea Kantauriari nahiz Karibeari, bizitzan zehar
alboan izan dituen bi itsasoei. Bost urterekin eskolan hasi zen
eta hamabi urterekin bukatu ziren hango kontuak. Eskolak ase ez
zion jakinminak piztuko zion irakurzaletasuna, ezkutuak landu
behar izan zuena. Victor Hugo, Unamuno eta Clarin bere kuttunen
artean. Hamalau urterekin maitasunari eskainitako poema egin zuen
eta Julio Beobideren modelo izaten hasi zen. Gaztaroa batzokiko
giroan murgilduta zeraman Balendiñek. Garai honetakoa da
Denbora Hura izeneko poema. Gerra zibila aurrera zihoala,
Ondarroara jo zuen itsasontziz. Gernikako bonbardeoak bertan harrapatu
zuen eta Gernika sutan poema idatzi zuen gertaerari irtenbidea
emanez. Gero, Bilbora jo behar izan zuen eta geroago Santanderrera,
non Juan Manuel Bilbaorekin 1937ko azaroaren 6an ezkondu zen.
Handik,
Bidartera joan ziren eta han jaio zen Josu, bere seme zaharrena.
1940ko martxoaren 13 Marsellatik abiatu ziren Venezuela bidean.
Han ostalaritzari ekin zioten Balendiñek eta bere senarrak,
Zuriñe izeneko hotela hartuz eta hura izan zen nonbait
lehen euskal etxea Caracasen.1943an Balendiñek bere bigarren
semea izan zuen, Imanol. Rafael Calvo Leturia izan zuen
bigarren senarra. Honekin, bi seme alaba izan zituen: Asier eta
Goiz-Eder. Eusko etxearen inguruan berehala
hasi ziren ateratzen argitalpenak -Euzkadi, Euzko Gaztedi,
Sabindarra eta Irrintzi- eta hemen daude barreiatuta
bere poemak. Gainera, ospakizunetan, ez zitzaion aukerarik falta
bere idatziak jendaurrean azaltzeko. Venezuelatik aireratzen zen
Euzkadi Irratian ere parte hartzen zuen zumaiarrak. 1995ean behin betirako kokatu
zen bere jaioterrian, bertan zituen bi seme zaharrenak. Argitarapen nagusiak: 1972, Nere erritar maiteai
olerkia Zeruko Argia astekarian. 1972, Nere olerki txorta
liburua. 1984, Olerkiak liburua,
Balendiñeren obra ia osorik biltzen duena.
|
1919ko
irailaren 19an hil zen Donostian Biktoriano Iraola Aristegieta,
"Txuri", "Sei" |
Iturria:
Lur Hiztegi Entziklopedikoa |
Gipuzkoako idazlea (Pasai Donibane, 1841- Donostia
1919). Donostian bizi izan zen eta bertako zinegotzi izan zen.
1884an Ardita beti ardit itzulpen lana saritu zioten. Urte
berean estreinatu zuen Bi itsubak zartzuelaren euskal bertsioa.
Harenak dira, halaber, Kontuchoak (ipuinak, 1886), Petra
xardin saltzallia (antzerki komikoa, 1886), Pasayan
(zarzuela 1888), Xordo (bakarrizketa, 1889), Leokadia
(zarzuela,1891), Txomin Donostiyan (antzerkia, 1892),
Pulpuba (bakarrizketa, 1892), Ergobiyan (antzerkia,
1902), Onentzaro gaba eta Ixkiña Mutrikun
(bakarrizketa, 1909). Ezagunak ziren haren Izkirimiriak,
Euskal Esnalea agerkarian argitaratuak, eta Baserritarra
aldizkarian agertu ziren ipuinak, Antonio Zavalak jaso eta
Auspoa bilduman kaleratu zituenak (Oroitzak eta beste ipui
asko). Iraolak euskara erraza eta umorez landua erabili zuen
bere lanetan. |
El
19 de septiembre se presenta en Bilbao el cortometraje Paseo
de coches en la Gran Vía |
Iturria:
Lur Hiztegi Entziklopedikoa |
Cortometraje de actualidad, rodado
en Bilbo en 1905, probablemente por operadores anónimos
de la casa Pathé de París y que fue ofrecido al
público de la capital vizcaína el 19 de septiembre
de aquel año en el cine Olimpia. Bibliogr.: EI Cine en
el País Vasco, de Santos Zunzunegui, p. 51.-L. de L. |
Euskonews & Media 135.zbk
(2001 / 9 / 14-21) |