"Ithurralde",
"Pierres Ithurralde". Lapurtar idazlea (Luhoso, 1901-Baiona,
1985). Zazpi urte zituela umezurtz gelditu zen eta osaba-izeben
etxean hezi zuten. Beloken eta Baionan egin zituen ikasketak.
Lafittek berak aitortzen zuenez, Saint-Pierre artzapezpikuaren
eraginez egin zen euskaltzale eta abertzale. Hark ematen zizkion
hegoaldeko aldizkari abertzaleak. 1924an apaiz egin zen. Okzitaniako
Tolosan egon zen ikasten bi urtez, eta 1926tik aurrera Uztaritzeko
apaizgaitegi txikian irakasle izan zen. Le Carillon des Jeunes
aldizkari feministan idatzi zuen emakumeen eskubideen alde, Pierrette
Labé izengoitiz. Uztaritzen, berriz, lan arazoetarako
zentru bat zabaldu zuen. Garai hartako idazlanak; Eskualduna,
Gure Herria, Le Courrier de Bayonne, La Presse, eta La
Liberté de Sud-Ouest aldizkarietan argitaratu ziren.
1932an Aitzol ezagutu zuen eta hegoaldeko abertzaleekin harremanak
sendotu zituen. EAJren ideologia oinarri hartuta, Programme
Eskualerriste idatzi zuen. 1934an Aintzina izeneko
hilabetekaria sortu zuen. Espainiako gerra zibilaren garaian hegoaldeko
euskaldunei laguntzeko talde bat eratu zuen iparraldean. Bigarren
Mundu Gerran parte hartu zuen, eta gero erresistentzian. 1944an
Herria aldizkaria sortu zuen, T. Monzon eta Sotaren laguntzarekin,
eta Lafitte bera izan zen zuzendaria. 1952an euskaltzain oso izendatu
zuten. Ohorezko kalonje Baionako katedralean (1961), eta Doctor
Honoris Causa Euskal Herriko Unibertsitatean (1982). Idazlanak.
Alor asko ukitu zituen Lafittek bere idazlanetan: ezin konta ahala
artikulu eman zituen argitara (Patri Urkizuk, 1990ean, Euskal
Literaturaz izenburu pean bildu eta argitaratu zituen euskaraz
idatzitako batzuk); besteren lanak bildu eta argitaratu zituen
(Salvat Monho, Piarres Ibarrart, Mañex Etchamendy, Charles
Bécas, Julien Héguy, Arnaud d’Oihenart, Jean Saint-Pierre..);
euskal literaturaren antologiak egin zituen (1931, Eskualdunen
Loretegia). Beste lanak; hitzaldiak (1932, Les études
basques à travers les siècles; 1942, Les
basques et la littérature d’expresssion basque en Labourd,
Basse-Navarre et Soule); gramatikak eta hiztegiak (1944, Grammaire
basque, Navarro-labóurdin littéraire; 1941,
Vocabulaire français-basque; 1953, Lexique français-basque);
olerkiak (1932, Ithurralden kantuak); ipuinak (1945, Murthuts
eta berze; 1990, Historio-misterio edo eiherazainaren ipui
hautatuak, hil ondoan argitaratutako ipuin bilduma); antzerkiak
(Sarea, Orratza, Merkatuan, Maritxu, San Frantses, Amerikanoa,
Chalbaten mertchika-ondoak, Egiazko argia, Mirikuan, Oyharzunak,
Eguberri, Illargia, Hil biziaren ordenua, Gonzalve edo
ostatu betea, Betelemenko artzainak). 1983an Euskaltzaindiak
Lafitteren omenez liburu bat kaleratu zuen 50 bat ikertzaileren
lanekin. 1993an Serge monier-ek Lafitterekin izan zituen solasaldietatik
abiaturik liburu bat argitaratu zuen, oroitzapen liburu gisa (Le
père Lafitte, entretiens, souvenirs avec Serge Monier).
|