Maddalen de Jauregiberri, begiralea
* Traduction au français de l´original en basque
Jean-Claude Larronde

Berantaldeko bokazionak sutsuenak dira...

1930. urte erditsuan, Maddalenek 50 urte zituen orduan, (1884an sortua zen Alosen, Zuberoan Basaburuan), ohartzen da nolako altxor arraroa zen euskara eta nolako eginbidea duten euskaldun guziek ontasun sakratu hau gure ondokoer iragaitea.
Bere anaia bezala, Jean medikua, lau urtez zaharrago zena, eskualerriste mogimenduaren kide sutsua zen, Aita Lafitten ondoan denbora haietako gizarte atzerakoian iritzi berriak sararraziz nahian.


1969, Maddalen de Jauregiberri eta Lafitte.


1934 urtetik goiti mogimendu horren hilabetekarian, Aintzina, parte hartu zuen : ale guzietan zuberotarrez idazten zuen.

Begiraleak, Donibane Lohitzunen sortua 1935an, Euskaldun emakume elkartearen lehen lehendakaria izan zen. Laster hurbilduko zitzaio, Donibandartsa batzu, euskaraz eta euskal kulturaz maite minduak zirenak : Elisa Arramendy, Madeleine Bribet eta Antoinette Lacarra (1935ko Begiraleak, gaur egunko kultur elkartea honen segida dago). Maddalen de Jauregiberrik eskaintzen duen itzulpena Begiraleentzat : zaintzaleak (euskara, fedea eta euskal ohidurarenak). 1937ko martxoan erakunde honek lekuko 31 taldeek osatzen zuten. Hegoaldeko Emakume Abertzale Batzaren, 1922an Bilbon sortua, iritziak hartzen zizkieten eta 1930. urtearen inguruan izugarriko arrakasta ezagutuko zuten, 20.000 kide bildu zituzten.

1936ko uztailan, Espainiako gerra zibila zapartatu zenean, Maddalen de Jauregiberri euskaldun abertzaleen alde jarri zen. Ausarta izan zen, zeren eta denbora haietan euskal herriko iparraldean zen gehiengoaren iritzi publikoaren aurka zegoen. Orduan euskaldun iheslari abertzaleak, gorriak, komunistak bezala ikusiak ziren edo kristau galduak bezala apez bihur batzuek engainatuak. Gernikako bonbardaketaren ondotik, euskaldun iheslariak heldu ziren trumilka, hamarmilaka Frantziaruntz. Orduan Maddalen de Jauregiberririk erabaki zuen katoliko jende ospatsuengana bisita egitera (Parisen Jacques Maritain.i eta Erroman Mateo Mugica gotzainari, Vitoria-Gasteizetik frankistek kanporatua) bere kezka zuelarik euskal gizartearen egoera jakin araztea.

Bere lana, elebitasunari buruz eta euskararen irakasteko modu berriak sarraraziz, ordu haietan zirelarik diskoak eta grabagailuak erabiliz, etengabekoa izan zen. Urte askotan, Zuberoako astekarian Le Miroir de la Soule, 1977. urtea arte, hil arte, kronika bat idazten zuen. Hor aipatzen zuen euskara nolako altxorra zen eta zoin aberatsa zen bereziki zuberotarra.

Ohoreen atzetik ez zen ibili baina bere bizitzaren ondareari buruz ohorezko euskaltzaina izendatu zuten 1975an eta 1976an frantsez erakaskuntzako ohorezko medailak izan zituen baita ere. Hainbeste aldiz errepikatu duen delako Miroir de la Soule aldizkarian atsotitzaren idurikoa zen :

Bethi aintzina, xuxen xuxena dabila Euskalduna


Jean-Claude Larronde, Eusko Ikaskuntzako kidea

Euskonews & Media 122.zbk (2001 / 5 / 11-18)


Artikulu honi buruz zure iritzia eman - Opina sobre este artículo

Dohaneko harpidetza | Suscripción gratuita | Abonnement gratuit |
Free subscription


Aurreko Aleak | Números anteriores | Numéros Précedents |
Previous issues


Kredituak | Créditos | Crédits | Credits

Eusko Ikaskuntzaren Web Orria

webmaster@euskonews.com

Copyright © Eusko Ikaskuntza
All rights reserved