Uztaritzetik Kanborateko bide bazterrean, muino baten gainean, aurki dezakezu XVIII- XIX. mendeetako eraikin multzo bat, Euskal-Herriko kulturgune garrantzitsu izana, hortik atera direnaz geroz denbora haietan, eskualde honetako eliza-gizon ala aitzindari gehienak, hots, Larresoroko seminario ohia.

XVIII. mendeko eraikinak.

Larresoroar batek, parrokiako notario eta idazkari zen Jean Daguerre apezak zuen sortu ikastetxe hori,1733an. Urte hortako apirilaren 29an, herriko jabe guzien biltzarrak erabaki baitzuen seminario baten eraikitzea, bere kapera bereziarekin, herriaren kondu eta gero horren ezartzea Daguerre apezaren eta haren apez lagunen esku.

Ez ziren lan guziak bururatuak urte hondarreko, baina etxea zen bezala harturik, irakasleek eta ikasleek beren ikasketak abiatzeko doia leku izan zuten, 1733ko urte berean.

Handik laster, leku eskasez, Daguerre apeza joan zen, zaldiz, Pariseraino, Baionako apezpiku berriaren ezagutzak egiteko eta haren laguntza ardiesteko. Orléans-eko dukearen gana hurbildu ahal izan zen horrela eta, jaun horri esker, behar ziren obren egiteko doia diru eskuratu zuen.

1739an, Larresoroko seminarioan, Daguerrek aterbetzen ahal zituen filosofiako eta teologiako ikasle handiak eta laster ikastegiaren eragina heldu zen Baionako diosesaren mugetarik harat, Akize eta Oloroekoetaraino. Ikasle berriak etorri ziren Euskal Herri guztietarik, Iparraldetik bai eta Hegoaldetik. Larresoroko maila guztiak iragan eta, berriz, Daguerrek berak bidaltzen zituen edo Tolosako, Bordeleko eta Pariseko unibertsitatetara edo berdin Zaragoza, Salamanka eta Coimbrakoetara.

1785eko otsailaren 25 ean hil zen Jean Daguerre apeza eta kaperako aldare nagusiaren oinetan ehortzi zuten.

1792k0 urrian, Frantziako elizaren araudi zibilak finkatu zuen legearen ondorioz, eta Uztaritzeko distrikaren administrariek beharturik, lege berria onartzen ez zuten apez guztiek lekuak hustu zituzten, eta Larresoroko herriak erosi zuen orduan ikastetxea.

1820ean berriz ireki zen seminarioa eta orduan eraiki zuten gaur oraino osorik dagon kapera berria, hemen gaindiko eraikin guti bezala estilo barrokoan altxatua. Bere aitzineko ospea laster berreskuratu zuen Larresoroko ikastetxeak eta haren aipamena hedatu zen bazter orotan. Maila goreneko hezkuntza humanista ederra eskaintzen zitzaielako etxe horretan, Lavigerie kardinalea iduriko ikasle anitz iragaiten ziren Larresoron.

2001. urtean, andeatzera ez utz!

Zorigaitzez, Frantziako Elizaren eta Estatuaren Bereizte legearen ondotik, 1906eko abenduaren 18an, Larresoroarren protestaren gatik, Baionako indar armatuek behartu zituzten irakasle eta ikasleak lekuak hustera eta horrela Frantses Estatua jabetu zen seminarioaz.

1914-1918ko gerla denboran, Jacquemin medikuaren zuzendaritzapean, militarren ospitale bihurtu zen larresoroko etxea eta gerla ondoan behin Pirinio Atlantikoetako departamenduaren kondu hetikatuen eritegi handi eta gero, 1970ean, Baionako ospitalearen gain zainetako erien artaleku.

1995ean ordea, Baionako ospitaleak Larresoroko artalekua hesten du eta 2000. Urtean Larresoroko herriari uzten dio ontasunaren jabegoa.

1995ean beraz sortu dugu elkarte bat, Euskal Herriko Kulturgune nagusietariko bat izan denabi mende luzeetan barna ez dadin sekulakotz gal.

Zorigaitzez, kaperaz bestalde hor dauden horma zaharrek ez dukete interes handirik gaurregungo jabearen arabera eta gure elkarteen proposamen guztiak baztertzen ditu.

Nahiz, Bordeleko Kulturgaien Zuzendaritzak (DRAC) bere diru laguntza segurtatzen digun eta herriaren partehartzea guztiz arina litekeen, ez dezakegu ardiets etxeko teilatu hondatuen berritzeko baimenik.

Alta, antolatze hori baitezpadakoa da.

Bestela, ez baldin badugu deus elkarrekin egiten, Euskal Herriko ondarearen zati bat, interes handiko eraikin multzo bat, historia eta kultura gune aberats bat suntsituko da behin betiko.